Democratisch Burgerschap

Wat zijn de betekenissen van burgerschap in een egalitaire samenleving, hoe komen professionals daar mee in aanraking en wat zijn de aanknopingspunten om veranderingen ten goede te bewerkstellingen? Deze vragen hebben een historische en ideologische achtergrond. De eerste twee colleges zijn gewijd aan de rechtsstaat en verzorgingsstaat waar burgerschap om draait. De volgende vier  colleges gaan aan de hand van een casus in op de praktijk van hedendaags democratisch burgerschap.

Het vak is toegesneden op professionals die in adviserende of analytische rollen gaan werken in publieke en private organisaties in het sociaal domein (op lokaal niveau of rijksniveau), in het onderwijs (als docent of als adviseur) en onderzoek (onderzoeksbureaus en inspecties), de media of in het maatschappelijk middenveld (belangenorganisaties, sociale fondsen, kwaliteitsbewaking, debatcentra).  Studenten oefenen het schrijven van beleidsadvies, door in de tweede helft van de cursus voorafgaand aan de colleges eigen adviezen in te leveren. Een probleem uit de omgeving van het sociaal domein kort samenvatten en duidelijk gemotiveerde alternatieven voor verbeteringen geven, biedt snel meer greep op de materie.

Hoe verhouden praktijken van gelijkheid (zoals wetgeving, toezicht en verantwoording, de formele verzorgingsstaat) zich tot praktijken van vrijheid (verenigingsleven, commons, coöperaties, de informele verzorgingsstaat, sociale media)?

Waar houdt de maatschappij op en begint het privéleven of een mini-samenleving? Wat vraagt deze alledaagse democratie van docenten, professionals in het sociale domein of ambtenaren bij gemeenten in hun interactie met (mondige) burgers?

Na deelname kunnen studenten volgens de eisen:

1. Aan de hand van verschillende opvattingen over ‘burgerschap en kwaliteit van samenleven’ analyseren van professionele praktijken en interacties tussen burgers, publieke organisaties en professionals (eindterm 1a);
2. Constructief-kritisch denken over beleidsmodes, gericht op verbetering, met rekenschap van beperkingen van publieke organisaties en actoren (eindterm 3a, 3b);
3. Bijdragen aan (beleid ten aanzien van) bevordering van democratisch burgerschap en ethische professionaliteit, van jongeren en volwassenen in context van school of buurt via onderzoek en advies in publieke organisaties (bijvoorbeeld lokale of landelijke overheden, onderzoeks- en onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties zoals denktanks, sociale fondsen, debatcentra, zorg- en welzijnsinstellingen en woningcorporaties, zelforganisaties van burgers, cliënten en patiënten) (eindterm 3a);
4. Schriftelijk en mondeling helder rapporteren voor professionals en burgers voor oude en nieuwe media (eindterm 4);
5. Democratische (publieke) debatten vormgeven, waarbij burgerparticipatie wordt gestimuleerd en gerealiseerd (eindterm 3a);
6. Beleid ten aanzien van burgerparticipatie en burgerschapsvorming ontwikkelen (eindterm 4);
7. Kwalitatief empirisch onderzoek verrichten naar burgerparticipatie, burgerschap(svorming) en ethische professionaliteit in publieke organisaties (eindterm 2b).

Levensbeschouwelijke, arbeidsmarktgerichte en academische vorming
Dit studieonderdeel is academisch en beroepsmatig van karakter.

Korte toelichting samenhang andere onderdelen
De cursus werkt als introductie op de rest van het programma, door burgerschap en het nadenken over beleid met elkaar te verweven.

Werkvormen
De colleges worden opgebouwd rond intellectuele verdieping en inzicht uit de praktijk. Inleidingen op de wetenschappelijke literatuur gaan vooraf aan beschouwingen van uitvoerders over hedendaagse pogingen iets van burgerschap te maken. Zo worden zowel de morele kaders aangereikt om met (on)mondige burgers als andere professionals te praten, als de inzichten om strategisch te kunnen handelen in een institutionele omgeving.

Relatie theorie-praktijk
Bij de verschillende casussen treden bij het onderwerp betrokken beleidsmakers / onderzoekers uit de praktijk op.

Relatie onderwijs-onderzoek
De programmering sluit aan bij het onderzoeksprogramma van de UvH.

Mogelijkheid tot specialisatie
Het is denkbaar dat een onderwerp uit de tweede helft van de cursus door de student verderop in het programma verder wordt uitgewerkt, in het onderzoeks-, stage- of scriptiedeel.

• Hoorcollege
• Werkgroep
• Verdiepend College

• Communicatieve vaardigheden
• Kennis en inzicht A
• Oordeelsvorming A
• Oordeelsvorming B
• Toepassen kennis en inzicht B