In dit vak staan ethische kwesties in verschillende professionele praktijken centraal. Het gaat om alledaagse ‘bumpy moments’ en om grote morele dilemma’s, met name in de ‘people professions’, zoals onderwijs, ouderen- en jeugdzorg, psychologie/hrm en sociaal werk. Doel van het vak is om studenten oog te laten krijgen voor ethische aspecten van professioneel werk en om professionals en de organisaties waarin zij werken te leren daarmee om te gaan. Daartoe maken studenten in hoorcolleges kennis met theorieën waarin wordt ingegaan op ethische concepten (nut, plicht, zorg, keuze, geluk) en op theorieën over professionaliteit (zoals democratische en normatieve professionaliteit). Tijdens werkgroepen leren studenten deze concepten toe te passen op morele kwesties in een reeks aan professies. Ook worden er morele cases (o.a. van studenten zelf) besproken en geanalyseerd met verschillende gespreksmethodes voor ethiekondersteuning, variërend van meer probleemgerichte (bijv. dilemma methode) tot houdingsgerichte methoden (bijv. Socratisch gesprek). Op deze manier leren studenten welke methodes ze kunnen aanbevelen om in professionele contexten morele kwesties bespreekbaar te maken.
Na deelname aan deze module:
1. Kennen studenten allerlei ethische kwesties en dilemma’s in professionele contexten (eindterm 1a, 1b);
2. Kunnen studenten ethische kernconcepten, benaderingen en theorieën uitleggen (eindtermen 1a, 1b);
3. Kunnen studenten verschillende benaderingen van (ethische) professionaliteit vergelijken en evalueren (eindtermen 1a, 1b)
4. Kunnen studenten concepten, theorieën en benaderingen van ethiek en professionaliteit toepassen op casuïstiek in enkele professionele praktijken (eindtermen 2b, 3a);
5. Kunnen studenten een onderbouwd oordeel vellen over de rol van professionals in relatie tot burgerschap en kwaliteit van samenleving (3a).
6. Kennen studenten methodes die geschikt zijn voor de ondersteuning van professionals om ethische casuïstiek te bespreken (eindtermen 3b, 4).
Om de ethische aspecten van professionaliteit verder uit te kunnen werken in deze module, wordt van studenten een basiskennis van ethiek veronderstelt, bijvoorbeeld zoals studenten van de Bachelor Humanistiek dat meekrijgen in het vak ‘Introduction to ethics’ (B2-HUM4). Als zo’n basiskennis nog niet aanwezig is, raden we ten sterkste aan om vóór de start van de cursus een (beknopte) inleiding in de ethiek te bestuderen, zoals Shafer-Landau’s A concise introduction to ethics (2020) of Driver’s Ethics: the fundamentals (2007).
Levensbeschouwelijke, arbeidsmarktgerichte en academische vorming
De levensbeschouwelijke vorming van studenten wordt gestimuleerd door de manier waarop ethische theorieën en benaderingen van ethische professionaliteit aan bod komen. Tijdens de cursus komt casuïstiek langs, en worden studenten uitgenodigd en geprikkeld om zich hiertoe op een onderbouwde manier te verhouden. Dat stimuleert hun eigen ontwikkeling als aankomende ethische professionals.
Dit vak levert een bijdrage aan de beroepsgerichte vorming van studenten. Alle beroepen en organisaties hebben ethische aspecten, en dit vak biedt afgestudeerden de mogelijkheid om deze aspecten te verkennen en te verdiepen. Tijdens werkgroepen verkennen ze een aantal van deze beroepen en organisaties. Ook maken ze zich vaardigheden eigen om methodes voor ethiekondersteuning in te kunnen zetten. Hierdoor kunnen afgestudeerden via advies- of trainingsactiviteiten bijdragen aan de ontwikkeling van ethische professionaliteit in organisaties.
De academische vorming vindt plaats door een brede en diepgravende (ook internationale) oriëntatie op de wetenschappelijke literatuur, en de bespreking van de relevantie daarvan voor actuele maaschappelijke vraagstukken.
Korte toelichting samenhang andere onderdelen
Dit vak vormt samen met de vakken ‘Democratisch burgerschap’ en ‘Moral and citizenship education’ de inhoudelijke basis van de Master BKS. In de Master staan de onderlinge democratische relaties tussen burgers en professionals centraal. In het vak ‘Democratisch burgerschap’ wordt het hoofdthema van de opleiding uitgewerkt; in ‘Moral and citizenship education’ staat centraal hoe jonge mensen (via onderwijs) gestimuleerd kunnen worden om burgerschap te ontwikkelen. Het vak ‘Ethische Professionaliteit’ focust op de professionals, en de ethische uitgangspunten die ze in de omgang met burgers hanteren.
Werkvormen
De cursus bestaat uit hoorcolleges waarin ethische theorieën en professionele kernconcepten worden besproken, geanalyseerd en geëvalueerd op hun zeggingskracht voor de professionele praktijk. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van (kwalitatief) empirisch onderzoek naar ethische professionaliteit in de publieke sector. Tijdens werkgroepen worden realistische casuïstiek uit een aantal ‘people professions’ geanalyseerd via methodes voor ethiekondersteuning. Ook zijn er enkele gastsprekers, die bijvoorbeeld vertellen over de door hen ervaren ethische dilemma’s en over manieren waarop daarmee kan worden omgegaan.
Relatie theorie-praktijk
Er wordt gebruik gemaakt van de kennis van (formele en informele) professionele praktijken van de docenten en gastdocenten.
Relatie onderwijs-onderzoek
In dit vak wordt vooral gebruik gemaakt van het onderzoek van de Leerstoelgroepen ‘Educatie’ en, ‘Burgerschap en Humanisering van de publieke sector’.
Mogelijkheid tot specialisatie
Voor dit vak geldt een maximum aantal deelnemers. Om zeker te zijn van deelname is het advies om je zo spoedig mogelijk tijdens het intekentermijn in te schrijven.