Welke bronnen staan jou als toekomstige zingevingsprofessional ter beschikking in een moderne, seculiere wereld? Humanisten putten vaak uit filosofie, geschiedenis, kunst, literatuur en natuur.[1] In dit vak gaan we aan de hand van deze bronnen twee humanistische thema’s verder uitdiepen. Zo ontstaat er ook inzicht in wat humanisme inhoudt of uit welke historische bronnen het zelf geput heeft.Zelfreflectie en het individuModern humanisten zien zelf het Renaissance humanisme (1350-1600) als een startpunt van hun levensbeschouwing. Vanaf de 19e eeuw wordt vaak verondersteld dat in de Renaissance ‘de ontdekking van de mens’ of van ‘het individu’ plaats vond. Juist in die 19e eeuw werd dat individu scherp onderzocht. Zelfreflectie en -onderzoek waren belangrijke onderwerp voor romans of poëzie. Er werd veel belang gehecht aan individuele menselijke emoties en de genialiteit van bepaalde individuen werd gezien als de motor van historische vooruitgang. Dit wordt het eerste thema dat we nader onder de loep gaan nemen in deze cursus.
Natuur en mensDe laatste decennia klinkt er bovendien kritiek op ‘het humanisme’ omdat het zou hebben bijgedragen aan een antropocentrisch (mensgericht) wereldbeeld; dat heeft dan weer te maken met de veronderstelde ‘ontdekking van de mens’ ten tijde van de Renaissance. Vooral de Westerse mens zou zich eeuwenlang als heerser over de natuur hebben gezien waardoor er ernstige schade is berokkend aan onze planeet. De manier waarop en de periode waarin menselijke activiteiten blijvend hebben ingegrepen op de atmosfeer en de geologie van de aarde wordt vaak aangeduid met ‘het antropoceen’. In het tweede deel van de cursus onderzoeken we daarom humanistische bronnen die zich gericht hebben op de relatie tussen mens en natuur. Naast antropocentrische gezichtspunten uit het verleden, zullen we een brede variëteit tegenkomen aan opvattingen over deze relatie. In de werkgroepen wordt de collegestof en de literatuur verder uitgediept en zullen studenten werken aan een eigen onderzoek naar een van de thema’s die aan bod komen.
Jouw bronnenAls rode draad door de cursus ga jij ook zelf-reflectief te werk en ga je op zoek naar hoe jij je vanuit jouw biografische startpunt kunt verbinden met deze twee humanistische thema’s en welke bronnen je daarvoor kunt aanspreken of kunt exploreren. De cursus is geesteswetenschappelijk van aard en vertrekt vanuit geschiedenis, kunstgeschiedenis en filosofie. Hoe vind je in deze ‘grote schatkist’ jouw bronnen die jouw humanisme en zingeving vormgeven?
[1] In de meest recente versie van de zogenaamde Amsterdam Declaration van Humanists International staat: ‘We koesteren (…) artistieke creativiteit en verbeeldingskracht en erkennen de transformerende kracht van literatuur, muziek en de beeldende en podiumkunsten. We koesteren de schoonheid van de natuurlijke wereld en haar potentieel om verwondering, ontzag en rust te brengen (…). Wij waarderen de zoektocht naar kennis en de nederigheid, wijsheid en inzicht die deze schenkt.’
Na afloop van de cursus
Geen
In de cursus worden academische vaardigheden ontwikkeld, zoals het formuleren van onderzoeksdoelen/-vragen, het ontwikkelen van eenvoudig historisch en literatuuronderzoek en het schrijven van academische teksten. Daarnaast leert de student zich uiteen te zetten met een voor het hedendaagse humanisme en humanistisch geestelijke verzorging relevant en belangrijke thema's en ook antwoorden te geven op de vraag welke rol het humanisme gespeeld heeft en kan spelen in hedendaagse ontwikkelingen bijvoorbeeld m.b.t. de relatie natuur-mens. Ten slotte worden grote maatschappelijke thema’s gerelateerd aan de eigen persoonlijke situatie. Wat kan ik als mens en als toekomstig geestelijk verzorger betekenen ten aanzien van verschillende humanistische thema's?