Deze cursus richt zich op toekomstige uitdagingen voor de mens en het humanisme. Gentechnologie, sociale robotica, door kunstmatig intelligentie gestuurde surveillance, cyberoorlogvoering, klimaatmigratie: de kwesties waar de mensheid voor staat in de 21ste eeuw zijn groots en ingrijpend. In dit vak staan we stil bij deze ontwikkelingen en evalueren ze vanuit ethisch perspectief. Daarbij staan de begrippen actorschap (agency) en kwetsbaarheid centraal. In de eerste weken bestuderen we de betekenis van deze kernbegrippen, de rol die ze spelen in het humanisme en het toeschrijven van morele status aan mensen en andere wezens. Vervolgens analyseren we iedere week een thema dat fundamentele ethische vragen oproept over de mens en haar plaats in de wereld. Hierbij ligt de focus op sectoren waarin humanistisch geestelijk verzorgers vaak werkzaam zijn: de gezondheidszorg, overheidsinstellingen, en de krijgsmacht. Deze cursus maakt gebruik van een combinatie van filosofische reflectie op de concepten actorschap en kwetsbaarheid en normatieve analyse van urgente maatschappelijke thema’s om de ethische implicaties van technologische, wetenschappelijke, en daaraan gekoppelde sociaal-politieke ontwikkelingen te duiden die een uitdaging vormen voor ons denken over de mens en het humanisme.
Na het afronden van M1-HUM2A ‘Toekomstige uitdagingen voor mens en humanisme’ volgens de geldende normen zal de student in staat zijn om:
1. Filosofische en ethische perspectieven op actorschap, kwetsbaarheid en de mogelijke spanningen daartussen te beschrijven (eindterm 1a).
2. Ethische implicaties van actuele en verwachte ontwikkelingen die een uitdaging vormen voor ons denken over de mens en het humanisme, zoals gentechnologie, sociale robotica, door kunstmatige intelligentie gestuurde surveillance, cyberoorlogvoering, en/of klimaatmigratie, te identificeren, beschrijven en analyseren (eindtermen 1a, 1b, 2b, 3a).
3. Een onafhankelijke, kritische houding ten opzichte van bestaande ethisch-theoretische perspectieven over de spanning tussen actorschap en kwetsbaarheid te ontwikkelen en in verband te brengen met actuele en verwachte ontwikkelingen die een uitdaging vormen voor ons denken over de mens en het humanisme, zoals gentechnologie, sociale robotica, door kunstmatige intelligentie gestuurde surveillance, cyberoorlogvoering, en/of klimaatmigratie (eindtermen 1b, 2b, 3a, 4a).
4. Verworven theoretische kennis te vertalen naar reflexieve inzichten over de impact van actuele en verwachte ontwikkelingen die een uitdaging vormen voor ons denken over de mens en het humanisme, zoals gentechnologie, sociale robotica, door kunstmatige intelligentie gestuurde surveillance, cyberoorlogvoering, en/of klimaatmigratie, op zingevingsvragen en humanisering in het licht van geestelijke verzorgingspraktijken (eindtermen 1a, 2b, 4a).
Preferred: strong proficiency in English, min. B2 level
Academische vorming; beroepsvorming; persoonsvorming
Deze cursus draagt bij tot de academisch vorming, beroepsvorming en persoonsvorming van studenten.
1. Academische vorming: het verwerven van academische kennis, het formuleren van academische kritiek, het leren opbouwen van een academisch betoog;
2. Beroepsvorming: leren reflecteren op de ethische implicaties van actuele en verwachte ontwikkelingen op het gebied van technologie en maatschappelijke ontwikkelingen op geestelijke verzorgingspraktijken;
3. Persoonsvorming: het zich persoonlijk kunnen verhouden ten opzichte van complexe ethische thema’s in de samenleving.
Toelichting samenhang andere onderdelen
Deze cursus sluit aan bij diverse cursussen van de master Humanistiek. Het bouwt verder op de kennis opgedaan in M1-HUM1a ‘Bronnen van humanisme’, waarin de geschiedenis van het humanisme centraal staat. Tegelijkertijd vormt het een tegenhanger voor dit vak, gezien de focus op de toekomst van het humanisme en de mens. De cursus legt verbindingen met M1-BEG1 ‘Begeleiding bij zingeving op humanistische grondslag’ door stil te staan bij technologische en maatschappelijke thema’s die vragen oproepen voor geestelijke verzorgingspraktijken. Het vak wordt gegeven naast M1-ORG1a ‘Ethiek en beleid voor een humane en duurzame samenleving’ en biedt een interessante wisselwerking door de gedeelde focus op de ethische duiding van maatschappelijke kwesties. Waar de focus bij M1-ORG1a ligt op de analyse van actueel beleid, ligt de nadruk in dit vak op actuele en verwachte technologische en wetenschappelijke ontwikkelingen met een grote sociaal-maatschappelijke impact.
Werkvormen
Literatuurstudie, plenaire sessies, werksessies. Zelfstandige literatuurstudie is fundamenteel om een goede kennisbasis te verwerven, die in plenaire sessies en werksessies kan worden verrijkt. De plenaire sessies zijn bedoeld om kennis en inzicht te verschaffen en te verdiepen. De werksessies zijn bedoeld voor feedback en verdere uitwerking en toepassing van de verworven kennis en inzichten.
Relatie theorie-praktijk
In de plenaire sessies en werksessies zal een verbinding worden gelegd tussen theorie en inzichten uit praktijkcontexten. De relatie tussen theorie en empirie vormt een centrale pijler in het bestuderen van de centrale thema’s in dit vak, gezien de focus op toegepaste ethiek. Studenten reflecteren op de implicaties van de bestudeerde thema’s voor hun rol als toekomstig humanistisch geestelijk verzorger in het reflectieverslag.
Relatie onderwijs-onderzoek
Deze cursus wordt georganiseerd vanuit het onderzoeksprogramma van de leerstoelgroep 'Humanisme en sociale weerbaarheid'.