In dit studieonderdeel gaan wij vanuit rituele theorie kijken naar individuele en collectieve transitiemomenten in de huidige post-seculiere samenleving. Studenten leren om zingeving te onderzoeken vanuit de materiële, belichaamde en esthetische dimensie en om deze te vertalen naar concrete rituelen. Eerst onderzoeken wij het rituele ongemak dat in seculiere, individualistische contexten zichtbaar wordt. Filosoof Byung-Chul Han onderzoekt het gebrek en gemis aan rituelen in de huidige moderne samenleving en de consequenties ervan. Rituelen schrijven altijd iets voor en dit schuurt met de huidige nadruk op autonomie en authenticiteit, tevens twee belangrijke humanistische waardes. Hoe om te gaan met deze spanningen in nieuwe rituelen? In deze cursus gaan wij een beweging maken vanuit het begrijpen en bestuderen van rituelen, naar ritueel (her-)ontwerp en de kracht van rituelen. Welke functies hebben rituelen voor gemeenschappen en individuelen? De kracht van rituelen ligt in de symbolische vertaling, waarin een liminale tussenruimte wordt verbeeld en waarbinnen wordt gehandeld (bv. van stervend naar dood, van licht naar donker). Rituelen hebben in eerste instantie niet per sé een direct, praktisch doel, maar zijn manieren om de werkelijkheid te vertragen, waardoor ze uiterst geschikt zijn om ruimte te maken voor zingevingsvragen (‘trage vragen'). Een uitdaging voor nieuwe rituelen in post-seculiere en plurale contexten is hoe deze overstijgend en verbindend kunnen zijn voor een divers publiek. Naast theorie over rituelen, leren studenten hoe je als humanistisch professional, zoals geestelijk verzorger, een eigen ritueel repertoire kan opbouwen en inzetten voor individuen, groepen, organisaties en de samenleving. In de colleges behandelen wij rituele theorieën uit antropologie, religiewetenschappen en filosofie. Tijdens de werkgroepen werken studenten aan hun eigen rituele biografie, leren zij methoden voor ritueel (her-)ontwerp, het aansporen van de eigen creativiteit en intuïtie en maken zij ruim kennis met het deelnemen en performen van nieuwe, creatieve, rituelen.
Na afloop van deelname aan Hum2-40 kan de student:
Verplicht: HUM1-20 en HUM1-30 afgerond.
Gewenst: Eerste masterjaar afgerond.
Academische kennis
Beroepsvaardigheden
Persoonsvorming
Rituelen zijn levensbeschouwelijke praktijken. De vorm en inhoud van rituelen vertellen ons hoe wij in de wereld staan, wat wij belangrijk vinden (als persoon en samenleving). Studenten moeten keuzes maken in het ritueel (her)ontwerp, eigen inspiratiebronnen onderzoeken in het ontwikkelen een eigen rituele symbooltaal.
Relatie met geestelijke verzorging als breed vak- en taakgebied
Rituelen zijn een van de kerntaken GV (bv. herdenkingen, vieringen, uitvaarten of individuele rituelen voor cliënten), maar ook binnen andere professies komen rituelen aan bod (bv. in het onderwijs, in organisaties). Ook in seculiere en pluralistische contexten is er vraag naar nieuwe rituelen waarin aandacht komt voor existentiële thematiek ook verbeelding, creativiteit en sensitiviteit om een betekenisvolle symbooltaal te ontwerpen. In dit vak leren studenten met rituele handelingen en symbolen te werken en deze theoretisch te doordenken. Rituelen brengen breukervaringen onder de aandacht en geven hier op een speciale manier vorm aan.
Werkvormen
Interactieve hoorcolleges, gastcolleges, werkgroepen, zelfstudie.
Korte toelichting samenhang andere onderdelen
Dit vak bouwt voort op het eerste jaar van de Master en het Methodiek vak uit periode 2. Geestelijke verzorging is een belichaamde, relationele praktijk en in rituelen wordt deze dimensie verder aangevuld met esthetiek en symboliek. Studenten onderzoeken de levensbeschwouwelijke dimensie van rituelen waarin humanistische waardes zoals autonomie, kwetsbaarheid, authenticiteit, en relationaliteit centraal staan.